İndol-3-asetik Asit Potasyum Tuzunun (IAA-K) Türkiye'de Uygulanması
Türkiye'nin, Akdeniz'den (kıyı bölgeleri), kıtasal (Orta Anadolu) ve kurak (Güneydoğu Anadolu) iklimlere kadar uzanan iklim koşullarının yönlendirdiği tarımsal çeşitliliği, yazın kuraklık, kışın don, toprak tuzluluğu ve düzensiz yağış gibi benzersiz zorluklar doğurmaktadır.
Suda çözünebilen bir oksin analoğu olan İndol-3-asetik Asit Potasyum Tuzu (IAA-K), hücre büyümesini düzenlemede, besin alımını arttırmada ve stres direncini artırmada mükemmeldir. Bu özellikler, aşağıdaki yerel koşullara göre uyarlandığı üzere, onu Türk çiftçileri için önemli mahsullerde hayati bir araç haline getiriyor.
1. Zeytin Yetiştiriciliği (Ege ve Akdeniz Kıyıları) --- İndol-3-asetik Asit Potasyum Tuzu Uygulaması
Türkiye'nin zeytin bahçeleri (İzmir, Aydın, Antalya) sıcak ve kurak yaz aylarında (30-40°C) gelişir ancak düşük yağış (300-600 mm/yıl) ve meyve dökümü ile mücadele eder. IAA-K iki kritik ihtiyacı karşılıyor: meyve tutma ve kuraklığa uyum. Zeytin meyvesinin gelişimi sırasında (Haziran-Ağustos) yetiştiriciler yaprak spreyi ile 15-25 ppm IAA-K uygularlar. Bu, meyve saplarındaki oksin düzeylerini stabilize ederek erken meyve dökülmesini %20-25 oranında azaltır; bu, kurak yıllarda verimi korumak için kritik öneme sahiptir. Aydın'ın zeytinliklerinde, işlem görmüş ağaçlarda %18-22 daha fazla zeytin tutulmuş ve yağ içeriği daha yüksek olmuştur (%20-22'ye karşılık işlenmemiş %17-19). Genç zeytin fidanları için, 50-70 ppm'lik kök ilaçlaması (her 4-6 haftada bir) kök uzamasını destekleyerek fidanların daha derin toprak nemine erişmelerine ve yaz kuraklık dönemlerinde hayatta kalmalarına yardımcı olur.
2. Buğday Üretimi (İç Anadolu), İndol-3-asetik Asit Potasyum Tuzunun Kullanımı
Orta Anadolu (Ankara, Konya), soğuk kışlarla (-5 ila 5°C) ve son derece kuraklıklarla (ilkbahar sonları) karşı karşıya olan Türkiye'nin buğday merkezidir. IAA-K fide gücünü ve tane dolgunluğunu artırır. Ekimden önce (Ekim-Kasım) buğday tohumları 40-60 ppm IAA-K'da 8-10 saat bekletilir. Bu, çimlenmeyi 1-2 gün hızlandırarak fidelerin kıştan önce daha güçlü kök sistemleri geliştirmesini sağlar ve dona karşı hayatta kalma oranını %15-18 artırır. 2024 yılında yapılan bir Konya denemesi, işlenmiş buğdayın Mart sonu donlarından sonra %12-14 daha fazla kardeşlenme oranına sahip olduğunu ortaya çıkardı. Önyükleme aşamasında (Nisan), 10-20 ppm yaprak spreyi, fotosentatın tahıllara translokasyonunu artırarak verimi %8-10 oranında artırır ve protein içeriğini (%11-13'e karşı %9-11 işlenmemiş) artırır; bu, Türkiye'nin AB'ye un ihracatı için anahtardır.
3. Örtü Altı Sebzeleri (Marmara Bölgesi)
Örtü altı domates, salatalık ve biber üretiminde ise Marmara Bölgesi (İstanbul, Bursa) başı çekmektedir. Yetiştiriciler, nakil şokuyla ve zayıf meyve tutumuyla (dalgalanan iç mekan sıcaklıkları nedeniyle) mücadele ediyor. İndol-3-asetik Asit Potasyum Tuzu IAA-K iki aşamada kullanılır: Fidelerin ekimden 7-10 gün önce 10-15 ppm kök sulaması, şoku %30-35 azaltır ve iyileşme süresini 3-4 gün kısaltır. Çiçekli domates/salatalıklarda, 5-8 ppm'lik çiçek daldırma (tam çiçeklenme sırasında) polen canlılığını iyileştirir ve meyve tutumunu %15-20 artırır. Bursa'daki domates seralarında uygulanan bitkiler, AB ihracat standartlarına uygun olarak %18-22 daha fazla pazarlanabilir meyve (60-70 mm boyutunda) ve daha az şekilsiz meyve üretti.
4. Narenciye Bahçeleri (Hatay & Antalya)
Hatay ve Antalya'da narenciye (portakal, mandalina) kök çürüklüğü (killi topraklar, aşırı sulama) ve düzensiz meyve gelişimi ile karşı karşıyadır. İndol-3-asetik Asit Potasyum Tuzu IAA-K kökleri güçlendirir ve meyve gelişimini optimize eder: 1-2 yaşındaki ağaçlara 80-100 ppm kök ilaçlama (6-8 haftada bir), Hatay'ın killi topraklarında kök çürüklüğü görülme sıklığını %18-23 oranında azaltır. Meyve büyümesi sırasında (Mayıs-Haziran), 12-18 ppm'lik yaprak spreyi, meyve boyutunun eşit olmasını sağlar; bu, mandalinalar için kritik öneme sahiptir (Antalya'nın en büyük ihracatı). Yetiştiriciler, işlenmiş mandalinaların AB kalite kriterlerini karşılayarak %12-15 daha yüksek tekdüzeliğe (55-65 mm boyut) ve %7-9 daha yüksek çözünür katı içeriğe (12-14 Brix) sahip olduğunu bildirdi.
5. Açık Tarla Marulu (Batı Kıyı Ovaları)
Batı kıyı ovalarında (İzmir, Manisa), toprağın tuzluluğu (acı sulama suyu) ve sıcaklık stresi (yaz) nedeniyle zorlanan açık tarla marulları yetiştirilmektedir. İndol-3-asetik Asit Potasyum Tuzu IAA-K bu sorunları hafifletir: Fide oluşumu sırasında 20-25 ppm yaprak spreyleri prolin sentezini artırarak tuz hasarını %20-25 azaltır. Manisa'nın tuzlu topraklarında, işlenmiş marulların hayatta kalma oranları %22-27 daha yüksekti ve kafa ağırlığını korudu (300-350 g/baş, işlenmemiş 250-280 g'a karşı). Sıcak hava dalgaları sırasında (35+°C), 15-20 ppm'lik bir sprey yaprak turgorunu korur, solmayı önler ve hasat pencerelerini 5-7 gün uzatır.
IAA-K Neden Türkiye Tarımına Uygun?
IAA-K, Türk tarımının ihtiyaçlarına uygundur: Yerel damlama/yağmurlama sistemleriyle uyumludur, AB MRL'lerine uygundur ve küçük çiftçiler ve büyük çiftlikler için uygun maliyetlidir. Sudaki çözünürlüğü organik solventleri ortadan kaldırarak mevcut sprey rutinlerine entegrasyonu kolaylaştırır. Türkiye 2026 yılına kadar tarımsal ihracatı %20 artırmayı hedeflerken, IAA-K'nin mahsul dayanıklılığını ve kalitesini artırmadaki rolü giderek daha hayati hale gelecektir.